Ar-Ge’ye savunma sanayii damga vurdu

Türkiye’nin en çok Ar-Ge harcaması yapan şirketleri belli oldu. TUSAŞ, 3 milyar 14 milyon lira ile ilk sırayı alırken, ilk 10’da savunma ve havacılıktan 5 şirket yer aldı. Savunma sanayii şirketlerinin 2019 Ar-Ge harcaması 7,3 milyar TL’yi geçerken, proje sayısında lider ise ASELSAN oldu.

“Turkishtime Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması”, yedinci yılında Türkiye’nin Ar-Ge karnesini hazırladı. Bu yılki rapor; Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan onaylı Ar-Ge merkezine sahip firmaların “Ar-Ge 250” araştırması kapsamında yaptıkları bildirimler ile Türkiye ihracat sıralamasındaki ilk 500 firma tarafından verilen bilgiler ve Borsa İstanbul şirketlerinin Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptıkları açıklamalardan yola çıkılarak hazırlandı.

Araştırmanın temeli ise; firmaların 2019 yılında Ar-Ge harcamaları, 2020 yılı için planlanan Ar-Ge harcamaları, Ar-Ge personel sayısı, 2019 yılında Ar-Ge merkezlerinde alınan; patent sayısı, faydalı model sayısı, tasarım tescil sayısı, marka sayısı ve 2019 yılı Ar-Ge desteklerinden yararlanma oranı oluşturdu.

Araştırmada, Ar-Ge ve yenilikçiliğin her geçen gün daha da derinleştiği Türkiye’de firmaların bu alana yaptığı yatırımların katlanarak arttığı gözlemlenirken araştırmaya konu olan 500 firmanın 2019 yılında Ar-Ge’ye 15 milyar 552 milyon TL’lik bir yatırım yaptığı görüldü. Firmaların 2019 verilerinden hareketle, Ar-Ge’ye yapılan yatırımın önemine dikkat çeken araştırmada bu yıl savunma sanayii ağırlığını hissettirirken; TUSAŞ, ASELSAN ve ROKETSAN ilk üçte yer alan isimler oldu.

İlk 10’da yer alan 5 savunma sanayii şirketinin toplam Ar-Ge harcaması 7,3 milyar TL’yi geçti.

Liderlik koltuğuna savunma sanayinin mihenk taşlarından biri olan Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) geçerken, 2018 yılında Ar-Ge’ye 1 milyar 576 milyon TL harcayan firma, 2019 yılında bu rakamı 3 milyar 14 milyon TL’ye çıkararak Ar-Ge alanındaki harcamalarını yüzde 91,2 artırmış oldu.

Dünyanın yakından takip ettiği projeleri geliştirmek için Ar-Ge yatırımlarına hız kesmeden devam ettiklerini belirten TUSAŞ Genel Müdürü Prof. Dr. Temel Kotil, “TUSAŞ olarak 2018 yılında 1.5 milyar lira olan Ar-Ge harcamalarını 2019 yılında ikiye katlayarak, Ar-Ge ve inovasyon projelerinde toplamda 3 milyar TL’nin üzerinde bir harcama gerçekleştirdik. Böylece 2019 yılındaki toplam cironun yüzde 34.4’ünü Ar-Ge harcamalarına ayırmış olduk” dedi.

Proje sayısında lider ASELSAN

2018 yılının lider ismi ASELSAN 2019 yılında listenin ikinci sırasına yerleşirken firmanın söz konusu dönemde Ar-Ge’ye 2 milyar 975 milyon TL ayırdığı görüldü. Firma, her ne kadar listede ikinciliğe gerilese de yaptığı Ar-Ge yatırımlarını 2018 yılına nazaran yüzde 37,6 oranında artırmayı başardı. Ar-Ge harcamasında bu yıl ikinci sırada yer alan Aselsan, konu proje sayısına geldiğinde zirvedeki isim oldu. Firma 2019 yılında yürüttüğü 620 proje ile “Ar-Ge 250” araştırmasının proje sıralamasında liderliği elden bırakmadı.

HAVELSAN 4 basamak yükseldi

Bir önceki araştırmanın dördüncü sırasında yer alan ROKETSAN, bu yıl listede üçüncülüğe yükselen isim oldu. 2018 yılında 512 milyon 109 bin TL olan Ar-Ge harcama tutarını 2019 yılında 525 milyon 252 bin TL’ye çıkaran firma, böylece yüzde 2,6’lık bir artışla listede üçüncülük koltuğuna yerleşti.

Listenin dördüncü sırasına yerleşen Turkcell, 397 milyon 237 bin TL olan Ar-Ge rakamını 2019 yılında yüzde 16,4’lık büyüme ile 462 milyon 477 bin TL’ye taşıdı.

Listedeki sıralamada bu yıl sıçrama yaşayan firmalardan biri HAVELSAN oldu. 2018 yılında gerçekleştirdiği 302 milyon 391 bin TL’lik Ar-Ge harcaması ile listenin dokuzuncu sırasında yer alan Hşirket, bu yıl yüzde 51,6’lık artışla söz konusu rakamı 458 milyon 482 bin TL’ye çıkarırken listede de dört basamak yukarı çıkarak, beşinciliğe yükseldi. Listenin ilk 10’unda HAVELSAN’ı sırasıyla; Ford, Vestel, Tofaş, TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI) ve Mercedes Benz takip etti.

Savunma sanayii ilk 50’den yüzde 62.8 pay aldı

Araştırmada; ilk 50 firmanın yaptığı Ar-Ge yatırım toplamının 2018’de yüzde 56,2’sini oluşturan savunma sanayinin payının 2019’da yüzde 62,8’e kadar çıktığı görüldü. Türkiye’deki Ar-Ge büyümesini uzun yıllardır savunma sanayi ile birlikte gerçekleştiren ilk 50’deki otomotiv ve beyaz eşya firmalarının toplamları nominal olarak 2019 yılında sırasıyla yüzde 2,0 ve 2,1 oranlarında küçüldü. Uzmanlar bunda Ford Otosan, Arçelik ve Vestel Beyaz Eşya gibi o sektörlerin lokomotiflerinin yatırımlarının limitli kalmasının etkili olduğunu belirtiyor. Savunma sanayinin aksine yurt içi ve dışı piyasa daralmalarından direkt etkilenen ve kâr marjları giderek azalan özel sektör firmalarının bu olumsuz durumda Ar-Ge yatırımlarını mecburen azaltabildiklerini ifade eden uzmanlar, bunun ülkemizin teknolojik gelişimi için olumsuz bir durum olduğuna dikkat çekiyor.

En çok personel kimde?

2019 yılında Ar-Ge merkezinde çalışan lisans ve üstü personel sayısına göre yapılan sıralamada birinci sırada yer alan ASELSAN, 3 bin 947 personel ile Ar-Ge merkezinde yürüttüğü projeler kadar nitelikli istihdama da ne kadar önem verdiğini rakamlarla ortaya koymuş oldu. Ar-Ge’nin bu yılki zirvedeki ismi olan TUSAŞ ise ASELSAN’ın ardından gelerek 2 bin 871 lisans ve üstü personel ile listenin ikinci sırasına adını yazdırdı.

Genel sıralamada beşinci sırada yer alan HAVELSAN, lisans ve üstü personel sayısına (1248) göre yapılan sıralamada ise üçüncü oldu. Adından Ar-Ge merkezinde istihdam ettiği 1105 lisans ve üstü personel ile listede kendine dördüncü sırada yer bulan Turkcell, böylece dördüncü olarak yer aldığı genel sıralamayla benzer bir performans göstererek aynı sırada yer almış oldu.

Ar-Ge’de istihdam ettiği 979 kadın çalışan sayısıyla birinci sırada yer alan ASELSAN’ı 636 ile TUSAŞ izledi. Ar-Ge’de çalışan kadın sayılarına göre 2019 Ar-Ge 250 listesinde ilk 10’a giren diğer isimler sırasıyla; Logo Yazılım (334), HAVELSAN (320), Netaş (309), İsmini Açıklamak İstemeyen firma (294), ROKETSAN (272), Vestel (193) ve Siemens (150) oldu.